Yazar Gözde Özer
Skolyoz adı verilen omurga eğriliği, çoğunlukla büyüme çağında tanısı konulan bir rahatsızlıktır. Farklı nedenlere bağlı olarak omurların sağa, sola eğrilmesi veya kendi etrafında dönmesiyle gelişen skolyoz, küçük yaşlarda başlayıp, tedavi edilmediği takdirde kişinin yaşamını ciddi ölçüde etkileyebilmektedir.
Günümüzde skolyoz hastalığı, toplumda %2 ila 4 oranında görülür. Bunlardan çok büyük bir kısmı düşük dereceli eğriliklerdir. Skolyoz kız çocuklarda, erkek çocuklara göre yaklaşık 8-10 kat daha sık görülebilir.
Skolyoz dereceleri farklılık gösterebilir. Tanı koymak için bir röntgen filmi çekildiğinde, omurganın eğriliği bir açı olarak derece cinsinden ölçülür ve belirlenen bu derece “cobb açısı” olarak adlandırılır. Yapılan son çalışmalarda 10 derece ve altında olan cobb eğrilikleri skolyoz olarak değerlendirilmemektedir. Çünkü omurgasında eğriliği 10 derecenin altında olan kişilerin ancak yüzde 10’unda skolyoz, tedavi gerektirecek dereceye ilerler. Bu küçük ölçekli eğrilikler için kas dengesizliği adını kullanabiliriz.
Skolyoz egzersizleri bu hastalıkla başa çıkmada başvurulan ilk yöntemdir. Düzenli egzersiz yapma, sırt ve bel kaslarını, yani aslında omurga çevresi kaslarını kuvvetlendirmeye yarar. Skolyoz egzersizleri, hastalığın takibinin ve tedavisinin hemen her basamağında yer alan vazgeçilmez öğelerdendir.
Skolyozun Türleri
İdiopatik Skolyoz
En sık görülen skolyoz tipidir ve bu tip skolyoz neden olur, sebepleri tam olarak nelerdir kesin bir şekilde bilinmemektedir. İdiopatik skolyoz, omurgadaki eğriliğin aldığı şekle göre ikiye ayrılır. Bunlardan ilki C skolyoz diğeri ise S skolyozdur.
C Skolyoz
Bu eğri, başa çıkılması oldukça kolay bir eğridir. C skolyozda bir kısalmış ve bir de uzamış taraf vardır. Tedavisi için uzamış tarafı güçlendirmeye ve aynı zamanda kısalmış tarafı da uzatmaya ihtiyacımız vardır.
S Skolyoz
Daha karmaşık ve daha yaygın görülen eğri biçimidir. S skolyoz söz konusu olduğunda, uğraşmamız gereken iki ayrı eğrilik olduğu için egzersizlerde ve pozisyonlamalarda daha spesifik olmak gerekir.
Nöromusküler Skolyoz
Nöromusküler skolyozun temel nedenleri arasında kas ve sinir hastalıkları yer alabilmektedir. Sinir hastalıkları beyin ve omurilikten kaynaklanabilir; kas hastalıkları ise, çocukluk ve daha ileriki dönemlerde görülebilir ardından da bu tip skolyoza sebebiyet verebilir.
Nöromusküler skolyozda, idiyopatik skolyozun aksine, solunum sıkıntısı ve duyu kusurlarına daha çok rastlanabilmektedir.
Konjenital Skolyoz
Anne karnındaki çocuğun gelişimi sırasında ortaya çıkan omurga anomalilerine bağlı oluşan skolyoz türüdür. Dolayısıyla küçük yaşlarda cerrahi müdahaleyi gerektirebilir.
Skolyoz Tedavisi
Skolyoz üç boyutlu bir tedavi gerektirmektedir. Fizik tedavi, klinik pilates gibi yöntemler skolyozu iyileştirmeye yönelik tedavilerde ilk başvurulan yöntemlerin başında gelmektedir. Bir ileri seviyedeki hastalarda ise, skolyoz korsesi ile omurgadaki eğrilik tedavi edilmeye çalışılır. Cerrahi müdahale gerektiren ileri seviye hastalar için ise skolyoz ameliyatı çözüm olabilir.
Skolyozunuzun derecesine, tipine ve yaşınıza göre bu tedavi seçeneklerinden sizin için en uygun olanı seçilmelidir.
Skolyoz ve Pilates
Skolyoz tedavisinde pilates etkili bir yöntem olarak öne çıkar. Ancak mutlaka fizyoterapistlerle ya da skolyoz eğitimi almış kişilerle yapılmalıdır.
Ben çalıştığım klinikte tedavi için APPI metodunu kullanıyorum. Zaten klinik pilates üzerine tüm eğitimlerimi de buradan aldım.
Bu çerçevede izlediğim yolu ise şu şekilde özetleyebilirim; tüm üyelerime ve skolyoz rahatsızlığıyla başvuran kişilere öncelikle fiziksel bir değerlendirme yapıyorum. İlk olarak ‘hasta hikayesi’ diye nitelendirdiğimiz şeyi oluşturmak adına, rahatsızlık nasıl ve ne zaman oluştu, başlangıcı nasıldı, ilerlemesi ne şekilde oldu, ağrı var mı, bir ortez kullanımı ya da skolyoza eşlik eden başka rahatsızlıklar var mı gibi soruların cevaplarını topluyorum.
Hemen ardından da ‘postür analizi’ne geçiyorum. Eğri sayısını, eğrinin yönünü ve yerini belirleyip vertebralarda (omurlar) rotasyon veya gibozite var mı inceliyorum. Eğri derecesi belirlendikten sonra ise, tedavi sürecini başlatmaya hazır oluyorum.
Ben genellikle skolyoz eğrilik derecesi 10-35 arası olan kişilerle çalışmayı tercih ediyorum çünkü, yaptırdığım egzersizlerden daha çok verim alınmasını sağlamak zorundayım. Bu sonuçlar doğrultusunda uyguladığım pilates tedavisinde sırayla uzama, nefes, germe, kuvvetlendirme ve mobilizayon yöntemlerini kullanıyorum.
Tabi ki bu egzersizleri haftanı 2-3 günü yapmak yeterli olmuyor. Gün aşırı ve uzun bir süre boyunca yapıldığı zaman etkilerini gösteriyorlar. Skolyozunuz için gittiğiniz pilates tedavisinde öğrendiğiniz hareketleri hayatınızın bir parçası haline getirmeniz gerekiyor. Yemek yemek, diş fırçalamak gibi gündelik hayatınızdan 15-20 dakikanızı ayırmak ve egzersizleri yapmak tedavinin işe yaraması için şart.
Hafif bir iyileşme gördüğünüzde ya da eğrilik dereceniz azaldığında egzersiz yapmayı bırakırsanız, tekrarlama riskini artırmış olursunuz. Skolyozla ne zaman karşılaşacağınızı bilemezsiniz. Belki de bu yüzden, herkesin yapması gerekeni yaparak, hayat boyu aktif kalıp düzenli egzersiz yaparak vücudunuzu korumak en mantıklısı olacaktır.
Sağlıklı günler!
