Melatonin hormonunu daha önce duydunuz mu? Melatonin belki de gününüzün daha verimli geçmesini sizin daha iyi hissetmenizi sağlayan hormonun kendisidir. Neden mi? Çünkü melatonin uyku döngünüzü ve biyolojik saatinizi ayarlar. Doktorlar bazı uyku problemi tedavilerinde melatonin hormonundan yararlanırlar.
Bugün vücudunuzun uyku düzenine, stresle baş etmesine, bağışıklık sisteminin güçlenmesine ve tansiyonun düzenlenmesine katkıda bulunan melatonin hormonu nedir, uyku hormonu olarak da bilinen melatonin hormonu ne işe yarar ve vücuttaki görevleri nelerdir sorularını sizler için cevaplandıracağız.
Melatonin Hormonu Nedir?
Melatonin insan beyninde epifiz bezi tarafından üretilen bir hormondur. Doğal uyku döngünüzü yani biyolojik saatinizi ayarlamak ve ritmini korumak melatonin hormonunun temel görevidir. Bu sebeple melatonin çoğunlukla insomnia (uykusuzluk hastalığı) gibi problemlerin tedavilerinde doktorlar tarafından hastalara önerilmektedir. Melatonin hapı Amerika’da reçetesiz olarak satılabiliyor olsa bile dünyanın büyük bir kesiminde ve Avrupa’da ve Avustralya’da ise reçete ile satılmaktadır. Doktorlar jet lag yaşayan, gece mesaisi yapacak olan ve uyku bozukluğuna sahip olan kişilere melatonin hormonu içeren ilaçlar verebilmektedir (1).
Sadece uyku döngüsünü düzenlemesi ile değil genel sağlık üzerindeki olumlu etkileri ile de bilinmektedir. Melatonin hormonunun antioksidan benzeri davranış sergileyebildiği, göz sağlığına, mevsimsel depresyona ve zaman zaman asit reflüye iyi geldiğini gösteren çalışmalar bulunmaktadır. (2, 3)
Melatonin Hormonu Ne İşe Yarar?
Araştırmacılar melatonin hormonunun tam olarak nasıl çalıştığını çözememiş olsalar bile, birçok faydasını anlayabilmişlerdir. Melatoninin vücutta hangi fonksiyonlar üzerinde etkili olduğunu sizin için başlık başlık ele aldık.
1. Uyku Üzerindeki Etkisi
Çoğu zaman kişiler tarafından uyku hormonu olarak da anılan melatonin temelde vücudunuzun biyolojik saatinin korunmasına yardımcı olur.
50 uykusuzluk hastalığına sahip kişi üzerinde yapılmış olan bir araştırmada, uykudan 2 saat önce melatonin alan kişilerin daha hızlı uykuya daldıkları ve uyku kalitelerinin yükseldiği gözlemlenmiştir. Birçok araştırma melatoninin daha iyi bir uyku düzenini desteklediğini göstermektedir. (4)
19 araştırmayı kapsayan bir raporda ise uyku bozukluklarına sahip çocuklarda ve yetişkinlerde melatoninin uykuya dalma süresini kısalttığı, toplam uyku süresini uzattığı ve uyku kalitesini arttırdığı belirtilmektedir. (5)
Bu çalışmaların yanında melatonin takviyelerinin uyku ilaçlarına göre daha az etkili olduğu da düşünülmektedir.
2. Mevsimsel Depresyon Üzerinde Olumlu Etkileri Olabilir
Mevsimsel depresyon çoğu kişinin hayatı boyunca dönem dönem yaşayabildiği; kişide duygudurum bozukluğu, yeme isteksizliği ve uyku bozukluğu yapabilen bir durumdur. Özellikle sonbaharda daha yaygın olarak gözlenir. Dünya nüfusunun %10’unda gözlemlenen bir durumdur. (6)
Mevsimsel depresyonun sebeplerinden biri olarak bazı araştırmalar biyolojik saatin gün ışığı ve mevsim değişikliğine ayak uydurma sürecini işaret eder.
68 kişi üzerinde yapılan bir araştırmada biyolojik saat üzerindeki değişikliklerin mevsimsel depresyona katkıda bulunduğu gözlemlenmiştir ve aynı çalışmada melatonin destelerinin bu durumun belirtilerini hafiflemesine yardımcı olduğu da görülmüştür. (7)
Ayrıca depresyona iyi gelen bazı takviyeler hakkında bilgi edinmek için Anksiyete ve Depresyonun Düşmanı En İyi 5 D Vitamini yazımıza göz atabilirsiniz!
Bazı araştırmalarda melatonin ve mevsimsel depresyon arasındaki ilişki tam olarak belirginleştirilememiştir. Örneğin melatoninin mevsimsel depresyon da dahil olmak üzere depresyon ve bipolar bozukluk gibi psikolojik rahatsızlıklarda etkisi olmadığını da belirten araştırmalar bulunmaktadır.
3. Büyüme Hormonu Seviyelerini Arttırabilir
Büyüme hormonu insanlarda hücre yenilenmesi ve büyüme için hayati olan bir hormondur. Büyüme hormonunun yüksek miktarda olması güç ve kas kütlesi artışı ile ilişkilendirilmiştir. (8)
Bazı çalışmalar melatonin hormonu takviyesinin erkeklerde büyüme hormonu miktarını arttırabildiğini göstermektedir. 8 erkek üzerinde yapılan bir küçük araştırmada, hem düşük düzey (0,5 mg) hem de yüksek düzey (5 mg) melatonin desteğinin büyüme hormonu üzerinde etkili olduğu gözlemlenmiştir ve bu çalışma ile benzer sonuca sahip 32 kişi üzerinde yapılmış bir araştırma daha bulunmaktadır. Ancak büyüme hormonu ve melatonin arasındaki ilişkiyi inceleyen geniş çaplı araştırmalar henüz yapılmamıştır.
4. Göz Sağlığını Güçlendirebilir
Melatonin içerisinde hücre yenilenmesini destekleyen ve göz sağlığını koruyan antioksidanlardan bulunmaktadır. Araştırmalar, glokom ve yaşa bağlı makula dejenerasyonu (AMD) gibi durumların tedavisinde melatonin hormonunun faydalı olabileceğini göstermektedir. (9)
AMD’ye sahip 100 kişi üzerinde yapılan bir araştırmada 6-24 ay boyunca her gün 3 mg melatonin takviyesi kullanımının retinayı korumaya yardımcı olduğu, yaşlılığa bağlı hasarı geciktirdiği ve görüş netliğini koruduğu gözlemlenmiştir. Ancak melatonin ve göz sağlığı ile ilgili verilerin daha iyi yorumlanabilmesi için insanlar üzerinde daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir (10).
Eğer uyku problemi yaşıyor ya da yukarıda bahsettiğimiz melatoninin faydalarının size de iyi gelebileceğini düşünüyorsanız, melatonin kullanımı ile ilgili sorularınızı mutlaka doktorunuza danışmanızı öneririz. Melatonin taviyelerinin şimdiye kadar hastalar üzerinde gözlemlenmiş yan etkileri baş ağrısı, mide bulantısı, kusma, uyku hali ve baş dönmesidir.
Melatoninin yetişkinlerde uzun ya da kısa vadede bir bağımlılık ya da ciddi bir yan etki yarattığı görülmüş olmasa bile ana tedavi yöntem olmadığı için doktorunuz size başka bir tedaviyi önerebilir.