Her dişin en iç kısmında pulpa adı verilen bir alan bulunur. Pulpa, besleyici ve koruyucu bir alandır. Bu alan sinirler ve kan damarlarıyla çevrilidir. Pulpitis ise, pulpada ağrılı iltihap oluşması durumudur (1). Bu sorun bir veya daha fazla dişte oluşabilir ve diş etini istila ederek şişmesine neden olan bakterilerden kaynaklanır.
Diş Eti İltihabı Nedir?
Pulpitisin iki farklı türü bulunmaktadır: geri dönüşü olan ve geri dönüşü olmayan. Geri dönüşü olan, iltihabın hafif olduğu ve diş özünün kurtarılabilecek kadar sağlıklı kaldığı durumları ifade eder. Geri dönüşü olmayan pulpitis ise iltihap ve diş ağrısı gibi diğer belirtiler şiddetli olduğunda ya da diş özü hasar gördüğünde ortaya çıkar.
Geri dönüşü olmayan pulpitis, periapikal diş apsesi denilen bir enfeksiyon tipine yol açabilir. Bu enfeksiyon, diş kökünde gelişir ve burada bir irin oluşur. Eğer tedavi edilmezse, bu enfeksiyon sinüsler, çene veya beyin gibi vücudun diğer kısımlarına yayılabilir.
Diş Eti İltihabı Semptomları Nelerdir?
Her iki diş eti iltihabı türü de ağrıya neden olur, ancak geri dönüşü olan pulpitisin neden olduğu ağrı daha hafif olabilir ve sadece yemek yerken ortaya çıkabilir. Geri dönüşümsüz pulpitis ile ilişkili ağrı daha şiddetli olabilir ve hem gece hem gündüz oluşabilir. Her iki pulpitis formunun diğer semptomları ise şunlardır:
- İltihap
- Sıcak ve soğuk yiyeceklere duyarlılık
- Çok tatlı yiyeceklere duyarlılık
Geri dönüşümsüz pulpitis, ek enfeksiyon belirtileri içerebilir. Örneğin:
- Ateş
- Şişmiş lenf düğümleri
- Ağız kokusu
- Ağızda kötü tat oluşumu
Diş Eti İltihabının Sebepleri Nelerdir?
Sağlıklı dişlerde, diş minesi diş etini enfeksiyondan korur. Diş iltihabı, bu koruyucu tabakalar tehlikeye girdiğinde, bakterilerin pulpaya girmesini ve böylece şişmeye neden olur (2). Pulpa dişin duvarlarının arasında sıkışıp kalır, böylece meydana gelen şişme, basınç ve ağrı, enfeksiyona neden olur.
20’lik diş ağrısı çekiyorsanız ne yapmanız gerektiğini öğrenmek için “20’lik Diş Ağrısı Nasıl Geçer? 20’lik Diş Nasıl Çekilir?” yazısını mutlaka okuyun!
Mine tabakaları, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli koşullar nedeniyle zarar görebilir:
- Dişlerde aşınmaya neden olan boşluklar veya diş çürümesi
- Dişte darbeye bağlı yaralanmalar
- Diş özünü açığa çıkaran kırık bir diş
- Çene hizasızlığı ve diş gıcırdatma gibi sorunlar nedeniyle tekrarlayan travmalar
Diş Eti İltihabı İçin Risk Faktörleri Nelerdir?
Diyabet gibi diş çürümesi riskini artıran herhangi bir tıbbi duruma sahip olmak, pulpitis riskini artırabilir. Çocuklar ve ileri yaştaki yetişkinler daha yüksek risk altında olabilir, ancak bu büyük ölçüde diş bakımı ve ağız hijyeni alışkanlıklarının kalitesi ile belirlenir. Aşağıda bulunan bazı alışkanlıklar da diş iltihabı riskini artırabilir:
- Yemeklerden sonra diş fırçalamamak ve düzenli olarak bir hekime görünmemek gibi kötü ağız hijyeni alışkanlıkları
- Yüksek şeker içeren bir diyet uygulamak veya rafine karbonhidratlar gibi diş çürümelerini artıran yiyecek ve içecekleri tüketmek
- Boks veya hokey gibi ağzınıza direkt etki etme riski bulunan bir sporla uğraşmak
- Kronik diş gıcırdatma problemi
Diş Eti İltihabı (Pulpitis) Nasıl Teşhis Edilir?
Pulpitis tipik olarak bir diş hekimi tarafından teşhis edilir. Diş hekiminiz öncelikle dişlerinizi muayene edecektir. Sonrasında diş çürüğü ve iltihabının derecesini belirlemek için bir veya daha fazla röntgen isteyebilir. Dişlerinizi sıcak, soğuk veya tatlı uyaranlarla temas ettiğinde ağrı ya da rahatsızlık hissediyorsanız duyarlılık testi yapılabilir. Uyaranlara verdiğiniz tepkinin kapsamı ve süresi diş hekiminize, diş özünüzün tamamının mı yoksa sadece bir kısmının mı etkilendiğine karar vermesinde yardımcı olabilir. Diş hekiminiz, diş özünün ne kadarının zarar gördüğünü analiz etmek için farklı bir cihaz da kullanabilir. Bu alet, diş özüne küçük bir elektrik yükü verir. Bu yükü hissedebiliyorsanız diş özünüz çok kötü durumda değildir ve pulpitis muhtemelen geri dönüşümlüdür.
Diş Eti İltihabı Nasıl Tedavi Edilir?
Tedavi yöntemleri, diş iltihabının geri dönüşümlü ya da geri döndürülemez olmasına bağlı olarak değişir. Geri dönüşümlü diş iltihabınız varsa, iltihabın nedenini anlamak ve tedavi etmek için öncelikle semptomlarınız giderilmelidir. Örneğin bir boşluk ya da oyuk varsa, çürümüş alanı çıkarmak ve oraya dolgu uygulamak ağrınızı giderebilir.
Geri dönüşü olmayan diş eti iltihabınız varsa, diş hekiminiz endodontist gibi bir uzmana görünmenizi önerebilir. Eğer mümkünse dişiniz pulpektomi adı verilen bir prosedürle kurtarılabilir. Bu köke uygulanan kanal tedavisinin ilk kısmıdır. Bir pulpektomi sırasında, diş özü çıkarılır ancak dişin kalan kısmı sağlam kalır. Diş özü alındıktan sonra, dişin içindeki oyuk alan dezenfekte edilir, doldurulur ve kapatılır. Bazı durumlarda, tüm dişinizin çıkarılması gerekecektir. Bu işlem diş çekimi olarak bilinir. Dişiniz kötü durumdaysa ve kurtarılamıyorsa, diş çekimi tavsiye edilebilir.
Bir pulpektomi veya diş çekimi sonrası, aşağıdaki semptomlardan herhangi birini yaşarsanız, en kısa sürede doktorunuza bildirmeniz gerekir:
- Şiddetli ağrı veya giderek artan ağrı
- Ağzın içinde veya dışında şişlik
- Baskı hissi
- Sahip olduğunuz başlangıç semptomlarının tekrarı
Diş Eti İltihabı Nasıl Önlenir?
Diş iltihabı nasıl geçer sorusunun cevabı genel olarak merak edilmektedir. İyi bir ağız hijyeni uygulayarak ve düzenli bir şekilde dişçiyi ziyaret ederek diş iltihabı probleminden kaçınabilirsiniz. Şekerli içecekler, kekler ve şekerleme gibi tatlıları azaltmak veya ortadan kaldırmak da diş iltihabını önleme konusunda etkilidir (3). Ayrıca diş gıcırdatma probleminiz varsa diş koruyucu kullanmak iyi bir seçenek olabilir.