Yazan Mahmut Altuğ Altın
Çin’in Wuhan kentinde başlayan viral salgının farklı kıtalara ve ülkelere yayılması sonucu ortaya çıkan pandemi tablosunda kuşkusuz çoğu insan sosyal izolasyonu korunma kalkanı olarak kullanmakta ve evlerinden gerekmedikçe çıkmamaktadır. Normal şartlar altında ise, zorunlu durumlar haricinde evden dışarı çıkmamak sağlık problemlerine yol açabilecek bir durum. İçinde bulunduğumuz bu zorunlu karantina dönemi beraberinde beslenme faktöründe değişiklikler ve güneş ışığından faydalanma süresinde azalma meydana getirip vitamin dengesinde olumsuz sonuçlara yol açabilir ve bu da immun sistemimizde açık kapılar olmasına sebebiyet verebilir. Hakkında kitaplar dolusu bilgi olan bağışıklık sistemi tek bir yazıya sığdırmak mümkün olmasa da karantina sürecinde özellikle dikkat etmeniz gereken D vitaminine ve nasıl temin edebileceğinize bir bakalım.
Vitamin Nedir, Nasıl Çalışır?
Vitaminler, yaşamımızı sağlıklı bir şekilde sürdürebilmek için küçük miktarlarda ihtiyaç duyduğumuz organik bileşiklerdir. İnsan vücudu bu vitaminlerin bazılarını hiç üretmez; ürettikleri ise yeterli olmadığı için yine yiyecekler yardımıyla dışardan almalıdır. Her organizmanın farklı miktarda vitamin gereksinimi vardır. Örneğini, köpek cinsleri C vitaminini üretebilirken insanlar C vitaminini dışarıdan yiyecekler yoluyla almak zorundadır.
D vitamin konusunda ise, yiyecekler yeterli D3 vitamini sağlayamadığından insanlar güneş ışığı ile bu vitamini almak zorundadırlar. Fazla güneş ışığına maruz kalınamadığı durumlarda ise D vitamini takviyeleri kullanılabilir.
Vitaminler 2 gruba ayrılır: yağda çözünen vitaminler (A vitamini ,D vitamini, E vitamini, K vitamini) ve suda çözünen (B vitamini ve C vitamini). Bu vitaminlerin tamamı çok çeşitli beslenme ile rahatlıkla yeterli miktarlarda vücuda alınabilirler.
D Vitamini Nedir, D Vitamini Eksikliği Nedir?
D vitamini gastrointestinal sistemde kalsiyum emilini arttırır ve kemiklerde kalsiyum birikimine yardım eder. Özellikle ince bağırsak epitelyum hücrelerinde kalsiyum emiline yardım eden kalsiyum bağlayıcı protein oluşumunu arttırır. Ancak D vitamini kendi başına bunları yapabilen aktif bir madde değildir. Önce karaciğer ve böbrekte birbirini izleyen ardışık reaksiyonlar ile aktif form olan 1,25 dihidroksikolekalsiferol’e dönüşmesi gerekir.
D vitamini ailesine ait sterollerden en önemlisi D3 vitamini, yani kolekalsiferoldur ve ciltte güneşin ultraviyole ışınları sayesinde oluşmaktadır. Böylece yeterli şekilde güneşe maruz kalma D vitamini eksikliğini büyük ölçüde engeller. Besinlerle alınan D vitamini bileşikleri genel anlamda kolekalsiferolun aynısıdır. D3 vitamini ise karaciğer ve böbrekteki bir dizi reaksiyon sonrası D vitaminin aktif formu olan 1,25 dihidroksikolekalsiferol’e dönüşür.
Fakat sosyal izolasyon döneminde, güneş ışığından yeterince faydalanamama sonucunda vücudumuz bu süreç konusunda eksiklik yaşar ve D vitamini eksikliği meydana gelebilir (1).
D Vitaminin Faydaları Nelerdir?
D vitamini vücuttaki çeşitli sistemler için güçlü etkileri olan bir vitamindir. Vücudun kalsiyum emiliminde ve kemik gelişiminde önemli rolü vardır. Bağışıklık sistemini ve kas ve sinir sistemini düzenler(2). Ek olarak insan hücrelerinin yaşam döngüsünde önemli rol oynar. D vitamini faydaları aşağıdaki gibidir:
- Enfeksiyonlara karşı korur
- Bağışıklık sisteminin normal fonksiyonuna katkıda bulunur
- Depresyonu azaltır
- Kilo vermeye yardımcıdır
- Kemik sağlığını korur
- Solunum yolu enfeksiyonlarını azaltır
- Diyabet riskini azaltır
- Kalp hastalığı riskini azaltır
- İltihabı azaltır
- Cilt sağlığını korur
- Hücre bölünmesinde görev alır
D vitamini takviyesi iki şekilde ölçülebilir: Mikrogramlarda (mcg) ve Uluslararası Ünite (IU ) olarak. Günlük olarak önerilen ortalama D vitamini miktarı (3):
- 0-12 ay bebekler: 400 IU
- 1-18 yaş arası çocuklar: 600 IU
- 18-70 yaş arası yetişkinler: 600 IU
- 70 yaş üstü yetişkinler: 800 IU
- Hamile ve emziren kadınlar: 600 IU
D Vitamini Nelerde Var?
D vitamini içeren besinler aşağıdaki gibidir:
- Sardalya, somon
- Ton balığı
- Mantarlar
- Süt
- yoğurt
- Portakal suyu
- Yumurta sarısı
- Tahıl
- Sığır karaciğeri
- Morina yağı(4)
Ne derler bilirsiniz; “güneş girmeyen eve doktor girer.” Maalesef bu günler dışarı çıkarak güneşe maruz kalamıyoruz. Ancak en azından evimizin ışık almasını sağlayabiliriz. Bunun için besinlerle gereken D vitamini ihtiyacını karşılamaya özen göstermelisiniz. Yetersiz kaldığınızı hissediyorsanız D vitamini takviyelerinden yardım alabilirsiniz.
