“Laktoz intolerası” hakkında gelen maillerden yola çıkarak kafaların karışık olduğunu sonucuna vardım. Bu nedenle konu hakkında bilinmeyenleri ve merak edilenleri masaya yatırmak amacıyla yeni dosyamızın adı: Laktoz İntoleransı.
YAZAN: Ares Kıvanç D.- Sportif Vücut Gelişim ve Değişim Koçu
Laktoz İntoleransı Nedir?
Aslında o hep vardı ama raf ömrü uzun süt ve buna bağlı olarak çeşit gösteren süt ürünlerinin sık ve fazla kullanımı ile insanoğlu yeni bir hastalığı sahiplenmiş oldu. Onun adı: Laktoz İntoleransı. Laktozu ayrı intoleransı ayrı düşünenlerin ve ikisi bir araya gelince ortaya çıkan şeyi merak edenlerin sayısı epeyi çok. Önce laktozu açıklayalım: Sütte bulunan bir tür şeker. Bu şeker ince bağırsakta bulunan laktaz enzimini parçalıyor ve bağırsaktan geri emilebilir hale getiriyor. Sayıca az da olsa bazı kişilerde bu enzim doğumsal olarak görülmeyebiliyor. Birincil laktoz intoleransı laktaz enzimi aktivitesinin kişide göreceli olarak anne karnındaki son günlerde artmaya ve 3 yaşından itibaren azalmaya başlamasıyla ilgili. Laktoz intoleransı erken doğumlarda, çocuk (3 yaşından büyük) ve erişkinlerde bilimsel olarak beklenen bir olay. Dünyada ortalama olarak Beyaz Irktan yetişkinlerin %15, Asyalı yetişkinlerin %40 ve Amerika’daki siyahilerin %85’inde bağırsak laktaz enzimi eksikliği var.
Laktoz İntoleransı Belirtileri Nelerdir?
Eğer bu enzim bağırsakta da yok veya aktivitesi az ise bağırsağa gelen laktoz, parçalanmadan kalın bağırsağa geçiyor ve burada normalde bulunan mikroplar tarafından parçalanıyor. Bu da karında şişlik, ağrı ishal ve kusmaya neden oluyor. Okul ve okul öncesi çocuklarda dönemsel olarak göbek etrafında ağrı görülüyor.
Genellikle diyetten süt geçici olarak çıkarıldığında şikayetlerin gerilemesiyle teşhis konuluyor. Hasta süte laktaz enzimi ekleyerek veya laktozsuz süt tüketerek tedavi ediliyor. Bir önceki dosya olan “süt” de, evde mayalanan yoğurtdan söz etmiştik. Bu tip yoğurtlarda canlı mikrop var ve bu mikroplar laktaz ürettiği için laktoz intoleransı olan kişilerce tüketildiğinde hiçbir rahatsızlığa sebebiyet vermiyor.
Süt Alerjisi ve Laktoz İntoleransı Aynı Şeyler mi?
Süt alerjisi vücudun sütteki proteinlere karşı vermiş olduğu aşırı tepki. Sindirim sistemi dışındaki sistemlerde de (cilt, akciğer…) bulgu verebiliyor ve genellikle 3 yaşından küçüklerde ortaya çıkıyor. Laktoz intoleransı ise az öncede belirttiğim gibi sadece sindirim sistemi içinde bulun laktaz enzimi aktivitesi ile ilgili sadece sindirim sisteminde bulgu veriyor ve her yaşta ortaya çıkabiliyor. Dolayısıyla bilgi kirliliğinin acilen ortadan kalkması ve ikisinin birbirine karıştırılmaması gerekiyor.
Sütten sonraki karın ağrısı direkt belirti kabul edilebilir mi?
İçilen her sütten sonra ortaya çıkan karın ağrısı, kusma ve ishal, süt alerjisi veya laktoz intoleransına bağlı bir sonuç kabul edilemez. Sütün sağıldıktan sonra alıcı kişiye ulaşıncaya kadar geçirdiği süreç birinci derecede önemli. Bu süreçte;
Eğer sütü alınan hayvan veteriner kontrolünden geçirilmemiş, Sağıldıktan sonra süt açık bir şekilde dışarıda, sıcakta bekletilmiş,
Mandıra transportu esnasında uygun transport edilmemiş, Pastorizasyon işlemi (hızlı kaynatılıp-soğutulma) doğru uygulanmamış, paketleme işlemi, dağıtımı ve son tüketiciye verilmeden önce depolama koşulları yanlış yapılmışsa, pek çok hastalığı beraberinde getirebiliyor.
Laktoz İntoleransı Ne Yapar?
Laktoz intoleransı, büyük çapta gut ve sistemik semptomlara neden oluyor. Fakat özellikle en belirgin sendrom, kalp çarpıntısı ve ritm bozukluğunun olarak görülüyor. (Campbell,2004:226).
Laktoz intoleransına sahip kişiler 3 grupta toplanabilir:
- Konjenital (doğuştan) laktoz entoleransı
- Mukoza hasarına bağlı laktoz entoleransı;
– Akut gasroenterit
– Giardiasis ya da ascariasis gibi parazit hastalıkları
– Crohn hastalığı
– Çölyak hastalığı (Gluten enteropatisi)
– Radyasyon ve kemoterapiye bağlı bağırsak hasarlanmaları
– İnce bağırsak lenfomaları - İnce bağırsak rezeksiyonuna bağlı laktoz entoleransı
Laktoz intoleransı tanısı için hangi testler etkili?
Laktoz intoleransının tanısı genelde klinik bulgular ile konuyor.
Bunun için en basit yöntem (Evde kendin yap testi) . Birkaç gün süreyle laktoz içeren besinlerden uzak duruluyor. Daha sonra 2 bardak yağsız süt içiliyor. (Raf ömrü uzun olmayan bir süt olmamasına dikkat edilmeli) Eğer karın ağrısı ve yakınmalar ortaya çıkıyor ise laktoz intoleransınız var demek oluyor. Eğer kesin bir tanı istenir ise bazı laboratuvar incelemelerinin yapılması gerekebiliyor.
Laktoz tolerans testi: Açlık kan şekeri ölçüldükten sonra laktoz içeren sıvı içiliyor ve daha sonra birkaç kez kan şekeri ölçümü yapılıyor. Eğer kan şekeri 20mg’ın altında bir artış gösteriyorsa laktoz intoleransı ortaya çıkıyor.
Soluk testi: Laktoz içeren bir sıvı içildikten sonra nefeste hidrojen gazı ölçülüyor.
Biopsi: Bağırsaktan biopsi alınıyor. Ancak biopsi ile sadece ince bağırsaklarda laktoz intoleransına yol açabilecek başka bir hastalık bulunup bulunmadığı anlaşılabiliyor, laktoz intoleransı olup olmadığı söylenemiyor.
Yazıya yardımcı olan kaynaklar:
1- Wilt TJ, Shaukat A, Shamliyan T, Taylor BC, MacDonald R, Tacklind J, Rutks I, Schwarzenberg SJ, Kane RL, Levitt M5.Lactose intolerance and health.Evid Rep Technol Assess 2010;192:1-410.
2- Lomer MC, Parkes GC, Sanderson JD.lactose intolerance in clinical practice–myths and realities.Aliment Pharmacol Ther 2008;27:93-103.
3- Heyman MB; Committee on Nutrition.Lactose intolerance in infants, children, and adolescents.Pediatrics 2006;118:1279-86. Ve gastroenteroloji alanında uzman bir prof ile bire bir görüşme.