D vitaminine neden ‘güneş vitamini’ denildiğini hiç düşündünüz mü? Siz öyle sanıyor olsanız da bu sorunun cevabı, vitaminin güneş ışınlarında saklı olduğu kadar basit değil. Esas öğrenilmesi gereken nokta, neredeyse bütün besinlerde bulunmasına rağmen D vitamini eksikliğinin nasıl bu kadar yaygın olabildiği…
Bağışıklık sisteminin çalışmasında ve düzenlenmesinde önemli rol oynayan, bu nedenle bahar ve kış ayları boyunca yeterli miktarda tüketilmesi daha da önemli hale gelen D vitamini; havaların soğumaya başladığı bu günlerde gündemimize taşınmaya başladı bile. Biz de bu yazımızda D vitamini takviyesinin önemini vurgulayıp nasıl kullanılması gerektiğine dair kritik bilgiler vermeye çalıştık.
D vitamini hakkında daha detaylı bilgi alabilmek için D vitamini Nedir? Eksikliğinde Neler Görülür? Hangi Besinlerde Bulunur? yazımızı okuyabilirsiniz.
Neden D Vitamini Takviyesi Alınmalı?
Yalnızca bağışıklık sistemi için değil kemik gelişiminden depresyon ve bunalım etkilerini azaltmaya, kilo kontrolü sağlamadan yara iyileşmesi ve saç dökülmesine kadar pek çok işleve sahip olan D vitamini; düzenli olarak vücuda kazandırılması gereken bir besindir. Bunun için de her vitamin ve mineral desteği için olduğu gibi bu vitaminde de doğal yollar gözetilmelidir.
D vitamini; ringa balığı, somon, istiridye, karides ve benzeri deniz canlıları ile yumurta sarısı, mantar gibi gıdalarda diğer besin maddelerine oranla daha fazla bulunsa da vücudun ihtiyacını karşılayabilecek düzeyde değildir. Aynı zamanda özellikle deniz canlıları bir yandan da yağ oranı yüksek besin maddeleri oldukları için kilo kontrolü ve sağlıklı öğünler yaratmak adına sık tüketilmesi tavsiye edilmeyen yiyeceklerdir. Bu nedenle ultraviyole güneş ışınları, cilde nüfus ettiğinde D vitamini sentezini tetikleyerek vücutta yüksek oranda vitamin D üretimini sağlayan en etkili kaynaklardan biri haline gelir. Ancak güneş, mevsim koşulları sebebiyle yeterli miktarda göremediğimiz gibi çok fazla maruz kaldığımızda çeşitli cilt sorunlarına da sebep olabilen kısa ömürlü bir kaynaktır. Tüm bu nedenlerden dolayı vücudun gereksinimini doğal yollardan karşılayabilmek için D vitamini takviyesi yapılmalıdır.
Hangi Mevsimde Alınmalı?
Vücuda doğal yollarla yapılabilecek en sağlıklı ve etkili D vitamini takviyesinin güneş ışınları yardımıyla gerçekleştiği göz önünde alındığında, mevsimin önemli bir faktör olduğu çok açık. Çoğu zaman yılın yarısında bile göremediğimiz güneş, sonbahar ve kış aylarında bizimle kalsa bile soğuk havalardan dolayı vücudumuzun büyük bir bölümü kapalı olacağı için ultraviyole ışınlardan faydalanmak pek mümkün değil. Bu nedenle vücudumuzdaki D vitamini seviyesini ideal ölçüde tutabilmek için takviye almak neredeyse şart. Bu nedenle vitamin takviyesi için Ocak, Şubat, Mart ayları ile büyük oranda güneşsiz geçen sonbahar aylarını; yani Eylül, Ekim, Kasım aylarını tercih edebilirsiniz. Eğer yaz ve ilkbahar aylarında da güneş ışınlarına fazla maruz kalamadığınız bir coğrafyada yaşıyorsanız, tüm yıl boyunca düzenli olarak vücudunuza takviye sağlamalısınız.
Yemeklerden Önce Mi Sonra Mı Tüketilmeli?
D vitamininin vücudumuzda depolanmasında görevli olan organlar yağ dokuları ve karaciğerdir. Yağda çözünen vitamin, bağırsak duvarlarından geçerek kan dolaşımına karışan yağ küreciklerinde emilir ve vücuda kazandırılır. Buna göre oluşturulan teori, vitamin D’nin yağ içeren yemeklerle birlikte alındığında daha kolay ve hızlı bir şekilde vücut tarafından emildiğidir. Bu nedenle D vitamini takviyesinin yemeklerden önce, sonra veya yemek sırasında alınıp alınmadığından çok, yağ oranı en yüksek öğünde tüketilip tüketilmediği önem kazanır. Günün hangi öğününde daha fazla yağ tüketiyorsanız o öğünde D vitamini takviyesi alarak, diğer öğünlere kıyasla emilim oranını yaklaşık olarak %32 artırabilirsiniz (1).
Sabah Mı Akşam Saatlerinde Mi?
Uyku bozukluklarıyla ilişkisi olduğu düşünülen vitamin D’nin, kobaylar üzerinde yapılan araştırmalar sonucu beynin uykuyu düzenleyen bölümlerine etki ettiği tespit edildi. Daha sonra insanlar üzerinde yapılan klinik çalışmalar ise vücutta oluşan D vitamini eksikliğinin uyku kalitesini düşürdüğü, vitamin seviyesi artırıldığında ise hem uyku hem de nörolojik semptomlarda iyileşmeler görüldüğü not edildi (2). Durum böyle olunca D vitamini takviyesinin günün hangi saatinde alınması gerektiği de tartışma konusu oldu. Çalışmalar 60 yaş üstü denekler üzerinde yapılmış olsa da uyku düzenini tehdit etmemesi, sağlıklı ve kaliteli bir uyku deneyimi sağlayabilmek için takviyenin akşam saatlerinde ya da yatma saatine yakın bir saatte alınmamasında fayda vardır.
Her Gün Mü Alınmalı Belli Zamanlarda Mı?
Yetişkin bir birey için günlük D vitamini ihtiyacı yaklaşık olarak 500 ile 2000 UI aralığındadır. Çoğu zaman bu oranın çok azını vücudumuza alırız. Sadece 15 – 20 dk güneşe maruz kaldığımız süreçte bile vücudumuzun hemen kızarıp tepki vermesinde de anlayabileceğimiz gibi D vitamini depolamak o kadar kolay değildir. Ancak suda çözünen bir besin olarak vücuda alındığında kolay kolay kabolmayan, uzun sür depolanabilen bir yapıya sahiptir. Bu nedenle D vitamini takviyesinin her gün alınması şart değildir. Her gün almak yerine haftalık ve aylık periyotlara bölerek tüketmek vitamin verimliliğini artıracaktır.