Yazı İçeriği ve Başlıkları
- Beta Glukan Nedir?
- Beta Glukan Faydaları Nelerdir?
- Bağışıklık Sistemi ve Beta Glukan
- Beta Glukan Ne İşe Yarar?
Lifin sağlığınız için iyi olduğunu muhtemelen duymuşsunuzdur, ancak tüm liflerin aynı olmadığını biliyor muydunuz? Diyet lifinin iki ana kategorisi vardır: çözünebilir ve çözünemez olanlar. Her kategorinin de farklı alt türler vardır.
Konu başlığımız beta glukan çözünebilir bir lif biçimidir ve kolesterol seviyelerini iyileştirme, kalp sağlığını artırma gibi süper güçleri vardır. Beta glukan birçok farklı formda bulunabilir. Kepekli tahıllar, yulaf, kepek, buğday ve arpada da beta glukana rastlayabilirsiniz.
Beta Glukan Nedir?
Beta glukan aslında kendisi bakteri, mantar, maya, yosun, liken, yulaf ve arpa gibi bitkilerin hücre duvarlarında bulunan şekerlerdir. İlaç olarak da kullanılmaktadır (1).
Tahıl ve mantar ürünlerini yüzyıllardır tıbbi ve kozmetik amaçlı olarak kullanıyor olsak da içeriklerindeki beta glukan ile tanışmamız aslında oldukça yeni. Çünkü beta glukanın spesifik rolü 20. yüzyıla kadar araştırılmamıştır. Beta glukanlar ilk olarak likenlerde, kısa bir süre sonra da arpada keşfedildi. Yulaftaki beta glukan ise 1981’de ortaya çıkarıldı (2).
Yediğimiz bitkisel gıdalardan lif ihtiyacımızı karşılarız. Beta glukan gibi çözünür lifler de kısmen suda çözünürler. Çoğu gıda her iki çeşit lifi de içerir, ancak miktarları değişebilir.
Lif, vücudunuzun kolesterolü azaltmasına ve kan şekeri seviyelerinin düzenlenmesine yardımcı olarak sağlığı iyileştirir. Ayrıca kabızlık ve bağırsak sorunlarına yardımcı olur, sağlıklı bağırsak bakterilerini korur ve kilo kontrolünü sağlar. 50 yaş ve altındaki erkek ve kadınların günde 38 gram (g) ve 25 gr lif yemelerini tavsiye edilir. 51 yaş ve üstü erkek ve kadınlar içinse bu oran günde 30 gr ve 21 gr olarak önerilmektedir. Gençlerin günde 30 ila 35 gr life ihtiyacı vardır (3).
Beta Glukan Faydaları Nelerdir?
Elimizde beta glukanın kalp sağlığına iyi geldiğine dair sağlam kanıtlar var. ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), bu kanıtlara dayanarak yüksek miktarda beta glukan içeren gıdalar için kalp sağlığı etiketini onaylamıştır. Birkaç çalışma beta glukanın kolesterol ve trigliseritleri düşürebileceğini de göstermektedir. Bir günde en az 3 gr beta glukan içeren yulaf yemenin kötü kolesterol (LDL) seviyelerini yüzde 5 ila 7 arasında azalttığını gösteren çalışmalar da bulunmakta (4). Beta glukan tip 2 diyabet riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Ayrıca, diyabet hastaları için kan şekeri kontrolünü iyileştirebilir.
Bağışıklık Sistemi ve Beta Glukan
Araştırmalar ışığında pek çok bilim insanı beta glukanın bağışıklık sistemi üzerinde bazı olumlu etkileri olabileceğine inanıyor. Bilim adamları, beta glukanın bağışıklık sistemini uyarabileceğini ve vücudun hastalık ve enfeksiyonla daha etkili bir şekilde savaşmasına yardımcı olabileceğini düşünüyor. Bununla birlikte, insan bağışıklık sistemi karmaşıktır ve araştırmacılar hala nasıl çalıştığını öğrenmektedir. Beta glukanın tam etkilerini ve bağışıklık sistemi işlevini iyileştirip iyileştiremeyeceğini bilmemiz biraz zaman alabilir. Yine de insan vücudu için gerekli olan bu sağlıklı lifi tüketmenin negatif bir etkisi olmadığı kesin.
Beta Glukan Ne İşe Yarar?
Beta glukan çözünür bir lif olduğu için bağırsaklardaki yiyecek geçişini yavaşlatır. Bu, vücudun yiyecekleri sindirme sürecinin daha uzun olacağı anlamına gelir. Yavaş sindirim ise, vücudun şekeri hızlı bir şekilde emmediği, kan şekeri ani yükselme olasılığını azalttığı ve kan şekeri seviyelerinin sabit kalmasına yardımcı olduğu anlamına gelir. Beta glukan sindirilemez, bu nedenle tüm sindirim kanalından bozulmadan geçer ve bunu yaparken de kolesterolü kendisiyle birlikte dışarı çıkarır. Bu sayede de seviyeleri düşürür.
Beta glukan bazı gıdalarda doğal olarak bulunur. Ancak takviye olarak dışardan almanız da mümkündür. Romatoid artrit, lupus, multipl skleroz, astım ve inflamatuar bağırsak hastalığı gibi durumları olan kişilerin beta glukan takviyeleri konusunda dikkat etmesi gerekebilir. Bunun nedeni, bağışıklık sistemlerinin zaten aşırı aktif olmasıdır. Herhangi bir kronik sağlık durumunuz varsa takviye almadan önce doktorunuzla konuştuğunuzdan emin olun.
Güçlü bir bağışıklıkta vitaminlerin önemi yadsınamaz, hele ki D vitamininin. Diyetisyen Merve Doyranlı, D vitamininin önemini anlatıyor: