Kaynak: BBC Türkçe
Bağırsaklardaki gaz vücut sağlığı açısından önemli bir gösterge olabilir.
Avustralya’daki Monash Üniversitesi’nden Peter Gibson, “Çıkardığınız gaz bağırsakların sadece son 20 cm’ine dair bilgi verir” diyor. Gibson’un amacı, sindirim kanalının ilk 130 cm’lik kısmı hakkında bilgi edinmek.
Sindirim genler, beslenme tarzı, metabolizma ve vücuttaki sayısız mikroorganizma arasındaki etkileşimle ilgili bir olgu. Bunların her biri gaz yapan yan ürünlerde kendi izini bırakır.
Bu nedenle çıkarılan gazın bileşiminde herhangi bir değişim, sindirim kanalıyla ilgili ciddi hastalıkların habercisi olabilir.
“Bu konuda çok az şey biliyoruz, bağırsaklarda olup bitenlerin özüne inmesi oldukça zor” diyor Gibson.
Gibson’un ekibi bu amaçla yaptığı araştırmada, sindirimin her aşamasında ortaya çıkan gazı ölçmeye çalışıyor.
Hidrojen ve Metan
Bağırsakta fazla miktarda hidrojen ve metan gazı ortaya çıkması karbonhidratların emilimine dair bir soruna işaret edebilir.
Nişasta ve şekerin emiliminin uzaması bağırsakta fermantasyona yol açar.
Aşırı metan gazı ayrıca bağırsak hareketlerini kesintiye uğratabilir. Örneğin, kısaca IBS olarak bilinen huzursuz bağırsak sendromu olan insanlarda kabızlık nedeni olabilir.
Bu metan gazının nerede ortaya çıktığını kesin olarak bilmiyoruz. Uzmanlar kesin olmamakla beraber bu gazın kalın bağırsağın alt kısımlarında oluştuğu kanısında.
Dışarı çıkan gaza o kötü çürük yumurta kokusunu veren ise hidrojen sülfürdür. Dar alana sıkıştığında verdiği rahatsızlığın yanı sıra, sürekli aşırı miktarda gaz bağırsak zarında bir sorun, bağırsak iltihabı ya da kalın bağırsak kanseri belirtisi olabilir.
Ölçme sorunu
Dışarı çıkan gaz miktarı bugüne kadar ancak dolaylı yollardan ölçülebiliyordu.
Kulağa ilginç gelse de, bu gazı ölçmenin en yaygın yöntemi nefes testi. Bazı gazlar kana karışıp akciğerlerde salındığı için bağırsaktan çıkan gazın bir kısmı da ağızdan çıkıyor denebilir.
Ancak gazın vücudun neresinden kaynaklandığına dair bir bilgi içermiyor bu yöntem. Ayrıca vücut kokusu, dişer arasındaki bakterilerin ürettiği gazlar gibi unsurlar bu ölçümü yanlış da yönlendirebilir.
Başka bir yöntem ise dışkı örneğini fermantasyona uğratmak. Bu yolla ortaya çıkan gazlar anüsten çıkan gaza benzerlik gösterecektir. Ancak yine bu şekilde sindirimin ilk aşamalarına dair sorunlar tespit edilememiş oluyor.
Kapsül yutmak
Gibson’un ekibi bu soruna çözüm bulduklarına inanıyor. Bir kapsül büyüklüğündeki sensör yutuluyor. Sindirim sistemi boyunca yol alan kapsül düzenli aralıklarla gaz örnekleri alarak verileri bilgisayara naklediyor.
Kapsül ayrıca vücut ısısı ve asit oranı gibi bağırsağa ait diğer bilgileri de topluyor. Böylece dışkıyla atıldığında haberdar oluyorsunuz.
Bu şekilde doktorlar her aşamaya dair verileri elde edebiliyor. İlk denemeler domuzlar üzerinde yapıldı. Kapsülün birkaç ay içinde insan üzerinde de denenmesi planlanıyor.
İnsan kullanımı için de güvenli ve etkili olduğu görülürse Gibson bu kapsülü kullanarak farklı hastalıklar ve farklı yaşam tarzlarına ait gaz örneklerini içeren bir veri tabanı oluşturmayı hedefliyor.
‘Heyecan verici’
Bu yolla farklı hastalıklara yönelik tedavilerin doğrudan etkisini görmek de mümkün olabilir.
Metan gazı kabızlıkla bağlantılı görüldüğü için Gibson bu gazın nerede ve hangi aşamada üretildiğini tespit etmek istiyor.
“Basit beslenme değişiklikleri ya da kabızlık giderici ilaç sayesinde metanı azaltacak bir şeyler yapılabilir. Ama ölçüm yapmadan bunu bilemeyiz” diyor Gibson.
Gibson bu konuda oldukça hevesli. “Çok heyecan verici; konuyu daha iyi anladıkça daha fazla potansiyel görebiliyoruz” diyor.
- Bu makalenin İngilizce aslını BBC Future sayfasında okuyabilirsiniz.