Marketlerde, restoranlarda, halka açık etkinliklerde ve fast food zincirlerinde bitki bazlı seçeneklere daha geniş bir yelpazede rastlıyoruz. Giderek yükselen beslenme trendlerinin arasında olan bitkisel beslenme (plant-based), her gün daha fazla insan tarafından uygulanmaya başlıyor.
Bitkisel Beslenme Ne Demek?
Bitki bazlı beslenme; et, süt ürünleri ve yumurta gibi hayvansal ürünleri sınırlandırırken, meyve, sebze, tahıl, baklagiller, kabuklu yemişler ve tohumlar gibi bitkisel kaynaklara odaklanan bir beslenme şekli olarak biliniyor. Aynı zamanda doymuş yağ oranı düşük ve antioksidan oranı yüksek olmasıyla öne çıkıyor, bu da bitkisel beslenmeyi sağlığı korumak için faydalı bir seçim hâline getiriyor.
Bitki Bazlı Beslenme, Vejetaryen ve Vegan Beslenmenin Farkı
Vegan ve vejetaryen beslenme türleri, bitki bazlı beslenmeye benzemesiyle öne çıkıyor. Ancak üçü de birbirinden farklı türler. Bitki bazlı beslenme, az miktarda hayvansal ürün içerebileceğinden katı bir vegan veya vejetaryen diyeti gibi değil; yine de odak noktası bitki kaynaklı gıdalar. Bitki bazlı beslenme, minimum düzeyde işlenmiş gıdaların tüketildiği veya hiç tüketilmediği bir beslenme biçimi.
Vejetaryen beslenmede ise genel olarak et ürünleri yer almıyor ancak yumurta ve süt ürünleri tüketilebiliyor. Çünkü vejetaryen yaklaşım, hayvanların besin olarak sunulmak üzere öldürülmesini hoş karşılamıyor. Dolayısıyla süt ürünleri ve yumurta gibi besinlere yer verilebiliyor. Vegan yaklaşım ise hayvanların besin olarak tüketilmesine ve insanların ihtiyaçları için sömürülmesine karşı. Bu nedenle hayvansal kaynaklı hiçbir içerik tüketilmiyor. Bitki bazlı beslenmenin motivasyonu ise en başta iyi olma halinin desteklenmek olarak biliniyor.
Bitki Bazlı Beslenmenin Özellikleri
Bitki bazlı beslenme, genel olarak sağlıklı ve dengeli bir beslenmeyi simgeliyor. Bu tarz bir beslenmenin birçok olumlu etkisi bulunuyor. Aralarından en önemli olan özellikleri ise şöyle açıklanabilir:
Kilo Vermeye Yardımcı Olabilir
Çoğu insan kilo vermek için farklı beslenme türlerine başvuruyor. Obezite ise çağımızın büyük bir sorunu haline geldi. Neyse ki diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri yapmak kilo kaybını kolaylaştırabiliyor ve sağlık üzerinde kalıcı bir etkiye sahip olabiliyor. Bu durumda artık bitki bazlı beslenme daha çok tercih ediliyor ve gün geçtikçe uygulanma sayısı artıyor. Sebebi ise bu beslenme türünün yüksek lif içeriği, işlenmiş gıdaları içermemesi ve sağlıklı yağlar ile bezenmiş olması olarak açıklanabilir. Bitki bazlı beslenmenin bu ve bunun gibi özellikleri, fazla kilolardan kurtulmak için gerekli olan bir kombinasyon olarak açıklanabilir. Ek olarak da bu beslenme anlayışında izin verilmeyen şeker, fast food ve rafine tahıllar gibi işlenmiş gıdaları kesmek de başlı başına güçlü bir kilo verme aracı olarak bilinir.
Bitki Bazlı Diyetler Çevre İçin Daha İyidir
Modern tarımın çevreyi nasıl yok ettiğine dair bugüne kadarki en kapsamlı araştırmalara göre; doğa ve geleceğimiz için önem taşıyan karbon ayak izimiz önemli olan konulardan biri. Karbon ayak izini azaltmanın en etkili yollarından biri ise et ve süt ürünlerini tüketmeyi bırakmak olarak açıklanıyor. Örnek olarak dünyanın kaynakları artık sınırlı olduğunu biliyoruz ancak hayvansal ürünlere olan talep sebebi ile çok fazla kaynak tüketiliyor. Dolayısıyla bitki bazlı beslenme kaynakların yönetilmesi ve karbon ayak izinin azaltılması adına bitki bazlı beslenme daha mantıklı bir seçim olarak öneriliyor.
Diyabetin Gelişmesini Azaltabilir
Diyabet hastalığı, şeker tüketimi ile alakalı olmakla beraber sağlıksız beslenmenin de olumsuz bir sonucu olarak gösteriliyor. Özellikle glisemik indeksi yüksek gıdalar tüketmek, kandaki şeker seviyelerinin dalgalanmasına neden oluyor. Bu durumda sağlıklı ve dengeli bir beslenmeyi tercih etmek, diyabet hastalığının gelişmesini engelleyebilir. Bunların yanı sıra bitki bazlı diyetlerin, özellikle meyveler, sebzeler, tam tahıllar, kabuklu yemişler ve baklagiller gibi besleyici bitki bazlı gıdaları içermesinden dolay, tip 2 diyabetin önlenmesinde fayda sağlayabileceği düşünülüyor.
Bitki Bazlı Beslenmeye Geçiş için Yapabilecekleriniz
Beslenme tarzını değiştirmek çoğu insan için zor ve korkutucu olabilir. Bu durumda bitki bazlı beslenmeye geçmek için yapabileceğiniz çözümler var. Öncelikle aslında damak tadımızın anne sütüne dayandığını ve tuzlu veya şekerli gıdaların da bebekken enerji vermesi için bizlere verildiğini unutmamak gerek. O zamanlardan itibaren oturan damak tadı ise aslında kolaylıkla değişebilir.
Beslenme uzmanları, beynimizin daha sağlıklı yiyecekleri sevmeyi öğrenme yolunun, bu sağlıklı yiyeceklerin lezzetini artırarak başka bir duyusal zevk sağlamak olacağını söylüyor. Yani, bitki bazlı besinleri, sevdiğiniz diğer bitki temelli gıdalar ile birleştirerek (baharatlandırarak, salata tiplerinizi çoğaltarak vs.) daha kolay adapte olabileceğinizi söylüyor.